دروس عمومی و معارف اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی مجموعه‌ای از واحدهای الزامی است که برای همه رشته‌ها و مقاطع تحصیلی ارائه می‌شود. این دروس با هدف تقویت بینش دینی، فرهنگی، اجتماعی و مهارت‌های عمومی دانشجویان تدوین شده و جزء الزامات فارغ‌التحصیلی محسوب می‌شوند. گذراندن آنها برای دانشجویان کارشناسی و دکتری حرفه‌ای اجباری است و در مقطع ارشد نیز بر اساس برنامه آموزشی رشته، تعدادی از این واحدها ارائه می‌گردد.
ساختار کلی
طبق چارت دروس عمومی و معارف اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی، سرفصل‌ها در سه دسته اصلی ارائه می‌شوند:
- دروس معارف اسلامی (جدول شماره یک)
- دروس تکمیلی و الزامات فرهنگی (جدول شماره دو)
- دروس عمومی مهارتی و پایه
۱. دروس معارف اسلامی – جدول شماره یک
حداقل ۱۶ واحد از این گروه باید گذرانده شود. دانشجویان در هر نیمسال مجازند تنها یک درس ۲ واحدی از این جدول انتخاب کنند.
زیرگروه‌ها:
- مبانی نظری اسلام: اندیشه اسلامی ۱ و ۲، انسان در اسلام، حقوق اجتماعی و سیاسی در اسلام
- اخلاق: اخلاق اسلامی، آیین زندگی، فلسفه اخلاق، عرفان عملی در اسلام
- انقلاب اسلامی: انقلاب اسلامی ایران، آشنایی با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)
- آشنایی با منابع اسلامی: تفسیر موضوعی قرآن، تفسیر موضوعی نهج‌البلاغه
- تاریخ اسلام: تاریخ تحلیلی صدر اسلام، تاریخ امامت
- تاریخ، فرهنگ و تمدن اسلام و ایران
- دانش خانواده و جمعیت
۲. دروس فرهنگی – اجتماعی – جدول شماره دو
امکان انتخاب این دروس همراه با یک درس از جدول شماره یک وجود دارد.
- انس با قرآن کریم (۱ واحد) – الزامی
- اندیشه‌های امامین انقلاب اسلامی و وصایای امام خمینی(ره) (۱ واحد) – الزامی
- آشنایی با دفاع مقدس (۲ واحد) – الزامی برای رشته‌های دارای اختیاری
۳. دروس عمومی مهارتی و پایه
این دروس محدودیت انتخاب در طول ترم ندارند.
- فارسی عمومی (۳ واحد)
- زبان انگلیسی پیش‌دانشگاهی – ترکیبی (۲ واحد) [ویژه ورودی‌های ۱۴۰۱ به بعد]
- زبان انگلیسی عمومی ترکیبی ۱ (۱ واحد)
- زبان انگلیسی عمومی ترکیبی ۲ (۱ واحد) – پیش‌نیاز: عمومی ۱
- زبان انگلیسی عمومی ترکیبی ۳ (۲ واحد) – پیش‌نیاز: عمومی ۱
- تربیت بدنی (۰.۵+۰.۵ واحد)
- ورزش ۱ (۱ واحد) – پیش‌نیاز: تربیت بدنی
تفاوت با دانشگاه سراسری
هرچند محتوای اصلی دروس عمومی و معارف اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی بر اساس مصوبات وزارت علوم طراحی شده، اما در مقایسه با دانشگاه‌های سراسری، ساختار انتخاب و ارائه این دروس انعطاف‌پذیرتر است. تفاوت عمده بیشتر در محتوای «دروس عمومی» و شیوه ارائه آنهاست، نه در واحدها یا عنوان کلی دروس.
اطلاع دقیق از چارت دروس عمومی و معارف اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی برای برنامه‌ریزی تحصیلی ضروری است. این دروس علاوه بر الزامات آموزشی، بستری برای رشد فرهنگی، دینی و اجتماعی فراهم می‌کنند و گذراندن موفق آنها شرط اصلی دریافت مدرک تحصیلی است.
دروس عمومی و معارف اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی
گذراندن ۱۶ واحد (۸ درس) از دروس جدول یک معارف، ۴ واحد (۳ درس) از جدول شماره ۲ معارف اسلامی به همراه ۹ واحد دروس عمومی که شامل ۲ واحد فارسی عمومی، مجموعاً ۵ واحد زبان خارجی (انگلیسی) ترکیبی (برای دانشجویان ورودی ۱۴۰۰ به قبل تنها یک درس ۳ واحدی زبان خارجه عمومی)، ۱ واحد تربیت بدنی و ۱ واحد ورزش می‌شود، برای دانشجویان دانشگاه آزاد رشته مدیریت صنعتی الزامی است.
گذراندن درس «آشنایی با دفاع مقدس» تنها برای رشته‌هایی که در برنامه (چارت) درسی آنها دروس اختیاری وجود دارد، الزامی است و رشته مدیریت صنعتی به دلیل داشتن دروس اختیاری، شامل درس آشنایی با دفاع مقدس نیز می‌شود.
با احنساب موارد بالا و دروس جدید عمومی «انس قرآن کریم»، «اندیشه‌ها و وصایای امام خمینی» و «آشنایی با دفاع مقدس» همچنین مجموعاً ۵ واحد زبان خارجی (انگلیسی) ترکیبی طبق قوانین جدید دانشگاه آزاد اسلامی، دانشجویان مقطع کارشناسی رشته مدیریت صنعتی در محموع باید ۱۴۴ واحد را بگذرانند.
نکته مهمی که دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی باید به آن توجه داشته باشند، این است که دانشجویان هر ترم (به‌جز ترم آخر) تنها می‌توانند یک درس از جدول شماره یک معارف اسلامی اخذ و انتخاب کنند. همچنین دروس «انس قرآن کریم» و «اندیشه‌ها و وصایای امام خمینی» جزو محدودیت‌های سقف (۲۰ یا ۲۴ واحدی) هر ترم محسوب نشده و دانشجویان می‌توانند مازاد بر سقف ۲۰ یا ۲۴ واحدی ترم خود، این دو درس را اخذ کنند.
